2023 წელს მეცნიერებმა მრავალი საოცარი ეგზოპლანეტა აღმოაჩინეს.ეგზოპლანეტების რაოდენობამ კატალოგში უკვე 5 ათასს გადააჭარბა. მათ შორის არის ისეთი პლანეტებიც, როგორებიც არასოდეს გვქონდა ნანახი. წლის ბოლოს, ტრადიციულად, წარმოგიდგენთ მათ შორის ყველაზე გამორჩეულებს.
ფსიქიკური ჯანმრთელობა განსაზღვრავს დემენციის განვითარების რისკს ახალგაზრდა ასაკში.
ახალგაზრდაონსეტური დემენციის მიზეზი ხშირად გენეტიკურია. UM-სა და ექსეტერის უნივერსიტეტის მკვლევარებმა ახლა გამოავლინეს 15 ფაქტორი, რომლებიც დაკავშირებულია ახალგაზრდა ასაკში დემენციის განვითარების გაზრდილ რისკთან, რომელთაგან ზოგიერთ ადამიანს შეუძლია გავლენა მოახდინოს საკუთარ თავზე.
სოციალურ-ეკონომიკური სტატუსის ან ცნობილი ცხოვრების წესის ფაქტორების გვერდით, როგორიცაა ალკოჰოლის მოხმარება და მოწევა, მეცნიერებმა ძლიერი ურთიერთობა აღმოაჩინეს ფსიქიკურ ჯანმრთელობასთან. დეპრესია და სოციალური იზოლაცია – მაგალითად სმენის დაქვეითების გამო – როგორც ჩანს, 65 წლის ასაკამდე დემენციის ზრდის რისკის განსაკუთრებით კარგი პროგნოზირები არიან. დასკვნები ცოტა ხნის წინ გამოქვეყნდა სამედიცინო ჟურნალში JAMA Neurology.
საერთაშორისო აკრედიტაციის ორგანიზაციას „აკრედიტაცია კანადას“ საქართველოში საზოგადოებრივი ჯანდაცვის ექსპერტი, ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის კონსულტანტი, ექიმი, აკრედიტაცია კანადას წარმომადგენელი საქართველოში გიორგი ფხაკაძე JN.1-ის მსოფლიოში საგანგაშოდ სწრაფ გავრცელებაზე საუბრობს:
„უელსში, 48-ე კვირაა, კოვიდის ერთ-ერთი ახალი ვარიანტის JN.1-ის ზრდაა. ეს ძირითადად კლინიკურად მართული საავადმყოფოს გამოკვლევებიდანაა.
ძირითადად, ბავშვებს და 70 წელს გადაცილებულ ადამიანებს ებრძვის და ძალიან გადამდებია.
ესპანეთში – პამპლონას საავადმყოფოს (Universitario de Navarra) გადაუდებელი დახმარების განყოფილებას დეკემბრის თვეში დღეში საშუალოდ 560-მა ადამიანმა მიმართა.
JN.1 კოვიდ-19-ის ახალი ვარიანტია, რომლის გავრცელებაზეც აქტიურად წერს ამერიკული მედია.
ტაილანდი – ახალი წლის შემდეგ Covid-19-ის შემთხვევების რიცხვი იზრდება მთელი ქვეყნის მასშტაბით.
ვისაც აქვს Covid-19, უნდა მიმართონ პრევენციულ ზომებს, – ატარონ ნიღაბი საჯარო სივრცეში. საჭიროა საზოგადოებრივი ჯანდაცვის მითითებების მკაცრად შესრულება.
გასულ კვირას რამატიბოდის საავადმყოფოს სამედიცინო გენომიკის ცენტრმა გამოაცხადა, რომ ტაილანდში დაფიქსირდა Omicron ვარიანტის JN.1
როგორც The Washington Post წერს, JN.1 ახალი დომინანტური ვარიანტია, რომელიც, როგორც ჩანს, ასევე სწრაფად ვრცელდება და აინფიცირებს მათაც, ვინც იყო ვაქცინირებული და სხვა შტამებითაც ინფიცირებული.
კორონავირუსის JN.1 არის რიგი ინფექციების მიზეზი.
ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის თქმით, ამჟამინდელი ვაქცინები აგრძელებენ დაცვას მძიმე დაავადებისა და სიკვდილისგან.
ჯანდაცვის ორგანიზაციამ დასძინა, რომ ის მუდმივად აკონტროლებს მტკიცებულებებს და საჭიროების შემთხვევაში განაახლებს JN.1 რისკის შეფასებას.
საერთაშორისო აკრედიტაციის ორგანიზაციას „აკრედიტაცია კანადას“ საქართველოში საზოგადოებრივი ჯანდაცვის ექსპერტი, ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის კონსულტანტი, ექიმი, აკრედიტაცია კანადას წარმომადგენელი საქართველოში გიორგი ფხაკაძე ამბობს, რომ JN.1. იფეთქა.
ორონავირუსის JN.1 არის რიგი ინფექციების მიზეზი.
კორონავირუსის ომიკრონის შტამის ქვევარიანტი ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის მიერ კლასიფიცირებულია “საინტერესო ვარიანტი”. მიზეზი ამ შტამის “სწრაფად მზარდი გავრცელებაა”.
ვირუსის ქვევარიანტი სახელად JN.1 აღმოჩენილია მსოფლიოს მრავალ ქვეყანაში, მათ შორის, ინდოეთში, ჩინეთსა და ამერიკის შეერთებულ შტატებში. ჯანმო-ს განცხადებით ამ ეტაპზე ვირუსთან დაკავშირებული რისკი დაბალია, რადგან ამ დროისთვის არსებული ვაქცინები იცავენ ადამიანს დაავადების გართულებისგან.
JN.1 ამჟამად ყველაზე სწრაფად მზარდი ვარიანტია შეერთებულ შტატებში. აშშ-ის დაავადებათა კონტროლისა და პრევენციის ცენტრების მიხედვით, ინფექციების 15-დან 29%-მდე სწორედ JN.1-ია.
ჯანდაცვის ორგანიზაციამ დასძინა, რომ ის მუდმივად აკონტროლებს მტკიცებულებებს და საჭიროების შემთხვევაში განაახლებს JN.1 რისკის შეფასებას.
ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის თქმით, ამჟამინდელი ვაქცინები აგრძელებენ დაცვას მძიმე დაავადებისა და სიკვდილისგან
საერთაშორისო აკრედიტაციის ორგანიზაციას „აკრედიტაცია კანადას“ საქართველოში საზოგადოებრივი ჯანდაცვის ექსპერტი, ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის კონსულტანტი, ექიმი, აკრედიტაცია კანადას წარმომადგენელი საქართველოში გიორგი ფხაკაძე ამბობს, რომ იტალიაში პედიატრიული გამნყოფილებები, სასწრაფო დახმარების ოთახები სავსეა ბავშვებით.
პედიატრია და სასწრაფო დახმარების ოთახები სავსეა.
გრიპი და RSV, რომლებიც პასუხისმგებელია ბრონქიოლიტზე, მძიმედ მოქმედებს ბავშვებზე, განსაკუთრებით 5 წლამდე ასაკის პირებზე, იტალიის მასშტაბით.
Paediatrics and emergency rooms are full
Flu and RSV, responsible for bronchiolitis, are heavily affecting children, especially those under 5 years of age, right across Italy.
საქართველოს მთავრობის დადგენილება №558 2023 წლის 29 დეკემბერი ქ. თბილისი სოციალური რეაბილიტაციისა და ბავშვზე ზრუნვის 2024 წლის სახელმწიფო პროგრამის დამტკიცების შესახებ
„საქართველოს 2024 წლის სახელმწიფო ბიუჯეტის შესახებ“ საქართველოს კანონის 30-ე მუხლის მე-2 პუნქტის შესაბამისად, დამტკიცდეს თანდართული:
„სოციალური რეაბილიტაციის 2024 წლის სახელმწიფო პროგრამა“. „ბავშვზე ზრუნვისა და ახალგაზრდების მხარდაჭერის 2024 წლის სახელმწიფო პროგრამა“. მუხლი 2 1. „სოციალური რეაბილიტაციისა და ბავშვზე ზრუნვის 2024 წლის სახელმწიფო პროგრამის“ ბიუჯეტი შეადგენს 76 350 000 ლარს. დაევალოს საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს, საქართველოს საბიუჯეტო კოდექსის 31-ე მუხლის მე-2 ნაწილის შესაბამისად, საქართველოს ოკუპირებული ტერიტორიებიდან დევნილთა, შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტროს წინადადებების საფუძველზე განახორციელოს ცვლილებები „საქართველოს 2024 წლის სახელმწიფო ბიუჯეტის შესახებ“ საქართველოს კანონით საქართველოს ოკუპირებული ტერიტორიებიდან დევნილთა, შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტროსათვის „სოციალური რეაბილიტაციისა და ბავშვზე ზრუნვის“ (პროგრამული კოდი: 27 02 03) პროგრამით გამოყოფილ ასიგნებათა ფარგლებში. მუხლი 3 დადგენილება ამოქმედდეს 2024 წლის 1 იანვრიდან.
„მას შემდეგ, რაც გადავდივართ დამატებით კვებაზე, საჭიროა რეჟიმი. არ ვგულისხმობ, რომ აუცილებელია ყველა საუზმობდეს რვა საათზე. შესაძლებელია, ეს იყოს მორგებული გრაფიკი ბავშვისთვის. აუცილებლად მიმაჩნია, რომ კვებებს შორის შუალედი დაცული იყოს. არასწორია, როდესაც საჭმლის მომნელებელი სისტემის ტრაქტი მუშაობდეს განუწყვეტლივ. არ შეიძლება, ბავშვის ფსიქოლოგია ყოველ საათში დაკავებული იყოს იმაზე ფიქრით, რომ მისთვის კვებაა უმნიშვნელოვანესი.
ბავშვს ბევრი გასართობი აქვს. გარკვეულწილად დატვირთული რეჟიმია. შეუძლებელია, ყველა საათობრივ ჭრილში მას მიაწოდოს საკვები. რა თქმა უნდა, წახემსებას აქვს თავისი როლი. ამ შემთხვევაშიც რეჟიმის დაცვა არ არის პრობლემატური.
ჯერ მიიღოს ორგანიზმმა საკვები, სწორად მოხდეს მისი გადამუშავება, თუნდაც გაჩნდეს შიმშილის შეგრძნება. დამატებით კვებაზე გადასვლილას, რაც სასარგებლო პროდუქია, იმ შემთხვევაში მივაწოდოთ, როცა მეტია შიმშილის გრძნობა, იგივეა ბაღის და სკოლის ასაკშიც…“
ჩვენი სხეული პაწაწინა სამშენებლო ბლოკებისგან შედგება — ესენია უჯრედები. უჯრედების შიგნით კიდევ უფრო მცირე ნაწილებია, რომელსაც ორგანელები ეწოდება. ისევე როგორც ჩვენი ორგანოები, როგორიცაა გული ან ფილტვები, ხელს უწყობენ ჩვენს ჯანმრთელობას, ორგანელები თამაშობენ გადამწყვეტ როლს უჯრედების ეფექტიანად ფუნქციონირების უზრუნველსაყოფად.
მაგალითად, მიტოქონდრია მოქმედებს როგორც უჯრედის ენერგიის წყარო, ხოლო ლიზოსომები ხელს უწყობენ უჯრედების სისუფთავეს შენარჩუნებას. როდესაც ორგანელები ზიანდება, ეს იწვევს პრობლემებს, როგორიცაა დაბერება, დაავადებები ან უჯრედების ნორმალური ფუნქციონირების დარღვევა.
2023 წელს არაერთი სამედიცინო გარღვევის მომსწრენი გავხდით. ისტორიაში პირველად, ქალს ერთდროულად 2 ორგანო გადაუნერგეს. ეს ისტორიული მომენტია, რადგან გულ-ღვიძლის ტრანსპლანტაცია ერთდროულად აქამდე არასდროს ჩატარებულა. დიდი ალბათობა იყო იმის, რომ პაციენტის ორგანიზმი მხოლოდ გულის გადანერგვას ვერ გაუძლებდა.
შესაბამისად, საჭირო იყო ღვიძლის გადანერგვაც. ოფიციალური განცხადებითდ, ორმაგი ტრანსპლანტაცია ეფუძნება იმუნოპროტექტორულ მიდგომას, რა დროსაც დონორის ღვიძლი იმუნოდაცვით ინდუცირებას ახდენს.
სოციალური კავშირები, საზოგადოება და მყარი ურთიერთობები ასოცირდება სიცოცხლის გახანგრძლივებასთან, ფსიქიკური და ფიზიკური ჯანმრთელობის გაძლიერებასთან; გაუმჯობესებულ ფიზიკურ მარკერებთან, როგორიცაა არტერიული წნევა, წელის გარშემოწერილობა, სხეულის მასის ინდექსი და ანთება.
მეცნიერება გვეუბნება, რომ გარკვეულ ჯგუფებთან კუთვნილება, როდესაც ადამიანებს მათ მსგავს სიტუაციებში მყოფების მოსმენა, მხარდაჭერა და მათზე პასუხისმგებლობის აღება შეუძლიათ, წარმოუდგენლად ძლიერი ინსტრუმენტია ცხოვრებაში ხანგრძლივი ცვლილებების გასატარებლად.
გენეტიკაზე მეტად სოციალური კავშირები, ახლობლებთან, მეგობრებთან და ოჯახის წევრებთან ურთიერთობები ახდენენ ზეგავლენას ჩვენს ჯანმრთელობაზე.
უფრო მეტიც, ყველაზე ხანგრძლივმა კვლევამ ბედნიერების შესახებ, აჩვენა, რომ სოციალური კავშირები, პოზიტიური ურთიერთობები, თურმე ბედნიერების და კმაყოფილების განმსაზღვრელი ყველაზე მნიშვნელოვანი ფაქტორები ყოფილა ადამიანისთვის.
ჰარვარდის მკვლევარების მიერ 1938 წელს დაწყებული “ზრდასრულთა განვითარების კვლევა” 85 წელზე მეტ ხანს გაგრძელდა და სხვადასხვა თაობის (ბებია-ბაბუა, მშობლები და შვილები) 2000-ზე მეტი ბოსტონელი მონაწილის ცხოვრებასა და ჯანმრთელობას ადევნებდა თვალყურს.
კვლევამ აჩვენა, რომ მიუხედავად იმისა, რომ ისეთი ფაქტორები, როგორიცაა, კარიერული წარმატება, ფინანსური უზრუნველყოფა, სწორი კვება, ვარჯიში და მიზანდასახულობა, ძალიან მნიშვნელოვანია ცხოვრებაში, ის რაც ნამდვილად ბედნიერს ხდის ადამიანს, არის ურთიერთობების ხარისხი და რომ, ნამდვილი ბედნიერება ადამიანებს შორის ხარისხიანი ურთიერთობებით მოდის!
როგორც კვლევის ერთ-ერთი ავტორი ამბობს, მონაცემების გაანალიზებით ინახა, რომ “ადამიანები, რომლებიც იყვნენ ყველაზე ბედნიერები, რომლებმაც ყველაზე დიდხანს იცოცხლეს და ყველაზე ჯანმრთელებმა მიაღწიეს სიბერეს, იყვნენ ისინი, რომლებსაც ყველაზე თბილი ურთიერთობა ჰქონდათ სხვა ადამიანებთან”.
პოსტში ნახსენები კვლევები ნახეთ კომენტარებში.
კვლევის შესახებ წერს აშშ-ში მოღვაწე ქართველი ექიმი, ქეთი შავლიაშვილი.
Social ties, community, and strong relationships have been linked to a longer life and improved mental and physical health.
Scientific studies have shown that belonging to supportive groups and having positive relationships with loved ones significantly influence our well-being.
The longest-running study on happiness, conducted by Harvard researchers over 85 years, found that social connections are the most important determinants of happiness and satisfaction.
Factors like health, career success, and financial security are important, but true happiness stems from quality relationships with others. The happiest individuals who lived the longest and enjoyed good health were those who had warm relationships with others.